Tekst: Emma van der Deijl
Aus, bei, mit, topografie, het periodiek systeem… Iedereen herinnert zich nog het rijtjes stampen op school. ‘Heel saai, maar het moest gewoon gebeuren’, zegt Shirley Steinvoort, verantwoordelijk voor het digitale platform met lesmethodes bij Noordhoff. ‘Zonder feitenkennis kom je niet verder in een schoolvak. Maar we merken dat er op scholen veel tijd aan wordt besteed, terwijl dat de motivatie voor het vak niet bevordert.’
Bijna vergeten
Het kwam als geroepen toen hun stagiair vertelde over SlimStampen, een leermethode die net op haar universiteit in Groningen was ontwikkeld. De methode bestaat uit een algoritme dat op basis van leergedrag feiten op het optimale moment aanbiedt: wanneer iemand het feitje bijna vergeten is. De samenwerking werd snel gestart en inmiddels maken ruim zevenhonderdduizend leerlingen in het basis-/ voortgezet en hoger onderwijs in meerdere landen dagelijks gebruik van het programma.
Even dit level halen
Uit onderzoek blijkt dat leerlingen feiten tot wel tien procent beter onder de knie krijgen met SlimStampen. ‘Dat is echt veel’, zegt Steinvoort enthousiast. Wat Noordhoff ook aansprak, is dat de stof aan de leerling wordt aangepast. Feiten die een leerling moeilijker vindt, komen vaker voorbij. Dat vergroot de leeropbrengst én de motivatie, zag Steinvoort tijdens schoolbezoeken. ‘Toen ik aan leerlingen wilde vragen wat ze van de methode vonden, zei een van hen “Kunt u zo terugkomen? Ik wil even dit level halen”.’
“Scholen zijn steeds meer gericht op ontwikkeling in plaats van eindcijfers”
Toetsen op inzicht
SlimStampen houdt tijdens het leren bij hoe goed een leerling de feiten beheerst, waardoor traditioneel toetsen overbodig wordt. Steinvoort: ‘Dat past in een trend waarin scholen steeds meer formatief werken, gericht op ontwikkeling in plaats van op eindcijfers.’ Ook voor Talsma is dat een groot voordeel. ‘Met SlimStampen krijgen studenten al eerder inzicht in waar ze staan in hun leerproces. Tijdens het examen kunnen we ze vervolgens beter toetsen op inzicht.’ Uit onderzoek weten we dat de meeste scholieren een avond van tevoren beginnen met studeren. Een prima strategie om een hoog cijfer te halen. Maar… een week later ben je alles weer vergeten. Zonde! In deze video vertelt Hedderik van Rijn hoe we onze studenten wél moeten beoordelen.
Honderdduizend leerlingen
Naast de inhoudelijke voordelen, is Noordhoff ook zeer te spreken over de samenwerking met de Groningse partner. Steinvoort: ‘De wetenschap is één kant, maar de praktijk is echt een andere. De universiteit is nauw betrokken bij ons.’ Dankzij Noordhoff heeft het onderzoeksteam op zijn beurt toegang tot een database van honderdduizenden leerlingen, verdeeld over Nederland en alle schooltypes. Dit maakt nieuw wetenschappelijk onderzoek mogelijk en een constante verbetering van de methode.
Vergeetsnelheid
Hoe goed je feiten op de lange termijn kunt onthouden, is vastgelegd in je brein. Die ontdekking van onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen vormde de basis voor hun methode SlimStampen. Eerder onderzoek over het leren van feiten was gebaseerd op de vraag óf iemand een feit kon reproduceren, niet hoe zeker iemand was over het antwoord. Daarom begon hoogleraar Hedderik van Rijn met het testen van het goede antwoord én de reactietijd die een leerling nodig heeft om het goede antwoord te produceren. ‘Intuïtief voel je wel aan dat als je iemand vraagt naar de hoofdstad van IJsland en diegene echt even moet nadenken, het antwoord nog beter kan worden vastgelegd in het geheugen.’ De reactietijd van leerlingen op het reproduceren van een feit bleek een goede voorspeller van de snelheid waarmee een feitje voor langere tijd in het geheugen is gegrift – de speed of forgetting. De onderzoekers ontdekten dat dit een unieke eigenschap is van een individu. ‘Als je makkelijk feitjes onthoudt voor biologie, zal je ook bij andere vakken makkelijk feitjes kunnen onthouden.’ Na de bevindingen uit hun praktijkstudie, bevestigden hersenonderzoek met EEG- en MRI-scans dat de eigenschap ook is af te lezen aan de activiteit in het brein. ‘We hebben hiermee de eerste aanwijzingen gevonden dat de manier waarop je feitelijke kennis onthoudt een cognitieve eigenschap is’, vertelt Van Rijn enthousiast. ´We denken dat de speed of forgetting grote invloed heeft op hoe goed iemand het doet op school.’
Wil je SlimStampen zelf uitproberen?
Bestel dan via deze link een gratis beoordelingspakket van Stepping Stones.